Ortopedi, kas ve iskelet sistemi sorunları ile ilgilenen bir anabilim dalıdır. Peki, ortopedinin yan dalları var mıdır? Detaylar yazımızda.
Ortopedi, resmi olarak yani Sağlık bakanlığı tarafından tanınan sadece bir tane yan dalı olan bir ana bilim dalıdır. Bu yan dal ise El Cerrahisi’dir. Sağlık Bakanlığı El Cerrahisi yan dalını ayrıca; Genel Cerrahi ve Plastik Cerrahi ana bilim dalına da vermiştir. Yani bu üç ana bilim dalından ihtisaslarını alıp ana bilimdalı uzmanlık hakkı kazanan hekimler, daha sonra açılacak yan dal sınavına girerek kazanacakları bu yan dalın eğitimini alabilirler. Bu da tıp eğitimine ek olarak 2-3 seneye denk gelir.
Ancak teknik açıdan Ortopedi’nin tek yan dalı bulunsa da fiiliyatta böyle değildir. Günümüzde çok hızlı ilerleyen teknoloji ve bilim, toplumun çeşitlenmesi, insanların hastalıklarının sayısının artması gibi etkenlerden dolayı bir Ortopedi hekimi tüm ortopedik alanlarda uzmanlaşmak durumunda kalıyor. Bu yan dallar ise şu şekilde sırlanabilir:
Bu dal çocuk hastalardaki problemlere yoğunlaşır. Çünkü çocukların vücut biyokimyaları, anatomileri, fizyolojileri oldukça faklıdır. Bu yüzden erişkinlerdeki tedavi yöntemlerinin aynısı çocuklar için uygulanamaz.
Çocuk İskeleti büyümekte olan bir yapıdır ve büyüme kıkırdaklarına sahiptir. Çocuklarda genellikle tedavisi zor, doğuştan gelen problemler (Parmak eksikllikleri, ekstremite kısalıkları, büyüme kıkırdağını da içine alan kırıklar, genetik hastalıklar vs). olabilir. Ayrıca Pediatrik Ortopedi de kendi içinde daha da alt dallara ayrılır.
Genellikle bu alt dal, genç erişkinlerde spor yaparken veya aktiviteler esnasında oluşan patolojileri tedavi eder. Örneğin; dizlerde ön çapraz bağ yırtılmaları (kopmaları), menisküs yırtıkları, tüm eklemleri ilgilendiren kıkırdak yaralanmaları gibi problemler bu branşa girer. Ayrıca yan dalda pediatrik hastalar da olabilir. Ancak o zaman tedavide multidisipliner bir yaklaşım gerekir.
Yapılan Cerrahi tedaviler genellikle teknolojinin de ilerlemesi ile birlikte artroskopik, halk arasında kapalı ameliyat olarak da adlandırılan yöntem ile yapılır. Bu yöntem teknik olarak zor bir ameliyat türü olsa da, hastalar açısından oldukça iyi sonuçlar verir ve hastanın iyileşme süresini kısaltır.
Ben de bir Spor Yaralanmaları ve Artroskopik Cerrah olarak, Şişli Hamidiye Etfal Eğitim Araştırma Hastanesinde asistanlık yaparken hocalarımızın yanında bu işleri usta çırak ilişkileri ile öğrenirken, bu işi nasıl bu kadar kolay yaptıklarına bakıp hayret ederdim. Bu ameliyatları adeta iğne oyası yapar gibi yapıyorlardı. Bende bazı günler gittiğim kurslardan öğrendiğim tekniklerle ameliyathane boş olduğunda (genelde gece yarısı sonrası) bir karton kutu, çeşitli eldiven parçaları, bocuklar gibi malzemeler ile kendimi geliştimek için yoğun antreman yapmışımdır. Yıllar sonra artrokopik cerrahide kat ettiğim mesafeyi hayretler içinde izlemişimdir.
Diğer ismi ile Protez cerrahisidir. Kas iskelet sistemindeki dejeneratif hastalıkların tedavisinde son ve en etkili basamak protez cerrahisidir. Dejeneratif eklem hastalıkları yani halk arasındaki tabir ile kireçlenme.
Asistanlığıma başladığım ilk yıllarda halkımız protezin kötü bir şey olduğunu, bacağının kesilip yerine tahta bacak konulacağını zannediyorlardı. Çünkü bana hep aynı soru gelirdi. Şimdi bacağımı kesip yerine yapay bacak mı koyacaksınız? Bu anlamda inşalarda protez adına yanlış bir bilinç vardı. Aradan yıllar geçti ve protez kavramı yerini platine bıraktı.
Kireçlenme rahatsızlığında ilgili eklemdeki kıkırdak yapılar geri döndürülemeyecek şekilde yıpranıp eskimeye başlarlar. Genetik faktörler olabilir, hastanın geçirdiği travmalar olabilir, tomatolojik rahatsızlıklar olabilir. Bunların hepsi eklemde harabiyete (dejeneasyona) neden olan, hastanın hayat kalitesini bozan, dindirilemez (ağrı kesicilere rağmen) ağrılara ve ilgili eklemin deforme olarak daha da ağrılı bir duruma gelmesine yol açarlar. Bu gibi durumlarda tedavide tek yol kalır, bu da artroplastidir (protez ameliyatı). Tıp Tarihinin en yüz güldürücü ameliyatları olarak seçildiler. Kısaca ilgili eklemdeki hastalıklı dejenere,ölmüş, ağrıya yol açan dokuları çıkarılıp kemiğin üzerinin protez ile kaplanmasıdır.
Sağlık Bakanlığının tanıdığı tek ortopedi yan dalıdır. Deminde bahsettiğim gibi bu konuda yan ihtisas yapabilmek için. Ortopedi, Genel Cerrahi ve Plastik Cerrahi uzmanlığınızı almanız gerekmektedir.
Elin fonksiyonel anatomisi ve çok önemli yapıları nedeniyle El Cerrahisi alanında uzmanlaşmak oldukça önemlidir. Özellikle geçimini, hayatını elleri ile kazanan cerrahlar bu branşın önemini saygıyla anlarlar. Her hangi bir el yaralanmasında yapılacak tedavinin kalitesi hastanın işe dönüş hızı açısından çok önemlidir. Elde mevcut damar yapıları ve sinir yapıları nedeniyle El Cerrahisinde mikrocerrahinin rolü de büyüktür.
Bu tip yaralanmalara kesinlikle basit bir el yaralanması denmemelidir. Basit bir kesi saatler süren ve cerrahın dikkatle yaptığı ciddi bir operasyondur. Ancak her ne kadar yorucu bit işlem olsa da hastanın elini eskisi kadar kullandığını görmek ve sakat kalmasını önlemek çok büyük bir mutluluktur.
Bu dal Ortopedi branşında çok az görülse de tümör ve kanser insan için var olan gerçeklerdir. Genellikle başka bir organ kanserinin kemiğe yayılımı şeklinde gelişir. Kendine özgü prensipler, hastalıklar ve tecrübe gerektirmesi ortopedik yan dallar içinde özel bir konumda bulunmasını sağlar.
Beyin Cerrahları ile paylaştığımız bir yan daldır. Eşsiz anatomisi, omuriliğe yakınlığı nedeniyle özellikle tek başına uğraşılması gereken bir konudur. Vertebra cerrahisi ile ilgilenen uzmanlar, disk fıtıkları, skolyoz, kifoz , enfeksiyon , tümör gibi hastalıkları tedavi ederler.
