Böbrek iltihabı, böbreğin arıtma işlevlerini yerine getiren nefronların iltihaplanmasıdır. Bazı enfeksiyonlardan, genetik aktarıma kadar farklı sebepleri bulunan bu durum, böbrek fonksiyonlarını yüksek oranda azaltır. Böbrek yetmezliğine neden olmaması için ise erken teşhis ve tedavisi oldukça önemlidir.
Böbrekler; vücuttaki zararlı bileşenleri, fazla sıvıyı ve atık maddeleri sürerek idrara yolu ile dışarı atan önemli organlardır. Böbreklerin bu fonksiyonlarını yapmalarını nefronlar sağlar. Her bir böbrekte ortalama 1 milyon nefron bulunur. Farklı nedenlerden dolayı nefronların iltihaplanmasına (inflamasyon) nefrit yani böbrek iltihabı denir.
Böbrek iltihabı farklı çeşitlerde oluşabilir.
Akut Glomerulonefrit: Bu türde genel olarak ana sebep tam olarak bilinmez. Ancak geçirilen ağır bir enfeksiyon hastalığından dolayı meydana gelebilir. Örneğin; boğazda yerleşen beta enfeksiyonu, HIV veya hepatit hastalıklarından sonra görülebilir.
Kronik Glomerulonefrit: Bu tipte ise böbrek hasarı yavaş bir şekilde gelişir. Erken evrede birkaç semptom görülebilir.
Lupus Nefriti: Otoinmmün bir hastalık olan lupusta kişinin kendi bağışıklık sistemi vücudunun çeşitli bölgelerine saldırır. Bu hastalığa sahip kişilerin yarısından çoğunda ise saldırı böbreklere olur ve böbreklerde sağlık sorunları meydana gelir. Böbreklerde gelişen hastalığın şiddeti kişiler arasında farklılık gösterebilir. Bu yüzden lupus hastası olan kişilerin düzenli olarak böbrek kontrolü yaptırmaları gerekir.
Alport Sendromu: Genetik olarak aktarılan kalıtsal bir hastalıktır. Alport sendromu işitme ve görme problemleri yanında böbrek yetmezliğine de sebep olabilir.
IgA Nefropatisi: IgA normal bir vücutta bağışıklık sisteminin ürettiği mikroorganizmalara karşı savaşan bir proteindir. Fakat IgA nefropatisinde bu proteinlerde bir problem olur ve görevlerini yapamazlar. Bu yüzden Böbreğe taşınan IgA’lar burada çökelme yapar. Bu birikmede iltihaplanmaya yol açar. En yaygın görülen nefrit türüdür.
İnterstisyel Nefrit: Böbrekteki interstisyum ismindeki sıvı dolu bir bölgede iltihaplanma olmasına denir. İlaç kullanımına veya enfeksiyona bağlı gelişebilir. Hızlı ilerleyen bir nefrit türüdür. Neden olan durumun ortadan kalkması sonucu geçer. Ancak oluşan hasar böbrek yetmezliğini tetikleyebilir.
Nefrit belirtileri hastadaki böbrek enfeksiyonu türüne bağlı olarak farklılık gösterebilir. Bazı vakalarda erken dönemde herhangi bir belirti görülmeyebilir. Hastalığın ilerlemesi ile beraber semptomlar artarak şu semptomlar ortaya çıkabilir:
Böbrek iltihabının sebepleri nefritin tipine göre değişebilir. Genel olarak böbrek iltihabı nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
Bu yüzden bu risk etkenlerinin bir veya daha fazlasına sahip olan bireylerin düzenli bir şekilde böbrek kontrolü yaptırması gerekir. Erken tanı böbrek hastalıklarının tedavisinin başarılı olmasında büyük bir role sahiptir.
Hekim ilk olarak hastanın tıbbi öyküsünü dinler. Ailesinde nefrit olup olmadığını öğrenir. Daha sonra fiziki bir muayene yapar. Kesin teşhis için kan ve idrar testleri ister. Kan testinde kan üre nitrojen (BUN) ve kreatininde artış varsa böbreklerin çalışmadığını gösterir. Bu maddeler atık maddedir ve idrar yoluyla atılması gerekir. Ayrıca CT taraması ve böbrek ultrasonu yapılarak idrar yolunun durumuna bakılır. Akut nefrit teşhisi için yapılan en etkili tanı yöntemlerinden biri ise böbrek biyopsisidir. Böbrekten doku alınan bu test herkese yapılmaz. Biyopsi tedavilere yanıt vermeyen hastalarda gerektiğinde kesin sebep öğrenmek için uygulanır. Böylece böbrek iltihabı anlaşılır.
Her nefrit çeşidinin kendine uygun bir tedavisi vardır. Örneğin; akut nefrit bazı vakalarda tedavi gerektirmeden kendi kendine düzelebilir. Fakat böbreğin çalışmamasından kaynaklı olarak vücutta oluşan fazla atık madde ve sıvıların atılması için bazı tedaviler uygulanabilir.
Kronik nefritte ise hasta düzenli olarak kontrollere gider. Bu aşamada hastanın kan basıncı ve böbrek işlevleri sürekli takip altında olur. Bu vakalarda ödem azaltan ve tansiyon kontrol eden ilaçlar reçete edilir. Lupustan kaynaklı nefritte ise bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar verilebilir.
Nefritten gelişen böbrek yetmezliği durumda ise hastaya diyaliz tedavisi uygulanabilir. Bu tedavide hastanın vücudunda biriken atık maddeler diyaliz cihazı ile dışarı atılır. Bu cihaz böbrek görevi üstelenerek hastanın kanını filtreler. Diyaliz tedavisi alan hastalar böbrek nakli ile sağlıklarına kavuşabilirler. Organ bağışlayıcı vefat eden biri veya hastanın bir yakını da olabilmaktedir. Ayrıca nefrit hastalarının protein, potasyum ve sodyumu az tüketmeleri gerekir.
Sebze ve meyve ağırlıklı besinler tüketilmesi önemlidir. Dengeli ve düzenli beslenmek çok önemlidir. Genellikle şu bitkiler tavsiye edilmektedir:
Hafif böbrek iltihabı seyreden durumlarda en önemli şeylerden birisi dengeli ve düzenli beslenmektir. Bu bitkileri tüketmeden doktorunuza danışmanız önemlidir. Tedavi yöntemine ve tedavideki değişikliklere göre tüketmeniz gereken besinler değişiklik gösterebilmektedir.
Nefrit engellenmesi zor bir hastalık olsa da, bazı önlemler kişinin böbrek iltihabı olma riskini azaltabilir. Bunlardan bazıları şu şekildedir:
Ayrıca erken tanı ve tedavi böbrek yetmezliğinin engellenmesi için de oldukça önemlidir. Bu yüzden nefrit şüphesi olan kişilerin uzman hekimlere başvurması ve detaylı bir muayene olması önerilir.
